De Polyvagaaltheorie bij autisme.
We zijn een innoverende organisatie, voortdurend op zoek naar nieuwe methodes om mensen met autisme zo goed mogelijk te begeleiden en te coachen.
In 2021 kwamen we in contact met de polyvagaaltheorie. Het boek getiteld: “De Polyvagaaltheorie in therapie” van Deb Dana hebben we besteld en gelezen en we werden heel enthousiast. Deze theorie onderbouwt namelijk perfect onze visie en geeft handvatten om het verder de werkwijze verder te concretiseren. Onlangs hebben we een bijscholing over de theorie gevolgd en ondertussen zijn we flink bedreven geworden in het de in de praktijk toepassen ervan.
De cliënten die inmiddels kennis hebben gemaakt met de Polyvagaaltheorie zijn, zonder uitzondering, allemaal enthousiast.
Een korte uitleg van de Polyvagaaltheorie.
Het verlangen naar verbinding is ons oer verlangen. Je kunt dit goed waarnemen bij een baby die uitreikt naar zijn moeder. Voelt de moeder echter niet veilig dan zal de baby in paniek huilen. Voelt de baby zich keer op keer niet veilig dan stopt deze met uitreiken en trekt zich terug.
Dit in een notendop beschreven mechanisme vergezelt ons ons hele leven. We zoeken naar verbinding met onszelf en de ander, maar scannen altijd of en in hoeverre het veilig voor ons is om deze verbinding aan te gaan. Dit “scannen” wordt gedaan door ons autonome zenuwstelsel. Autonoom wil zeggen dat dit automatisch en onbewust gebeurt. Jouw autonome systeem heeft al gescand of je veilig bent en heeft al een reactie in jouw systeem teweeg gebracht voordat dit jouw bewuste brein bereikt.
.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit een parasympatisch deel en een sympathisch deel. De parasympatische zenuwen brengen het lichaam tot rust en zorgen voor herstel. De sympathische zenuwen activeren het lichaam en bereiden het voor op vechten of vluchten.
Dr. Stephen Porges heeft hier verder onderzoek naar gedaan en uitgewerkt in zijn Polyvagaal Theorie. Artsen en therapeuten in de hele wereld hebben deze theorie in hun werk meegenomen en dat heeft gezorgd voor veel vernieuwende inzichten.
De Polyvagaal Theorie rust op 3 pijlers.
Hiërarchie
De Polyvagaal Theorie gaat uit van 3 opeenvolgende stadia waarin we ons kunnen bevinden in het omgaan met de omstandigheden waarin we verkeren. Hierin is sprake van een hiërarchie. Opeen volgend zijn dit de volgende:
- Ventraal vagaal: Dit is de staat waarin je je veilig voelt en in verbinding kunt zijn met jezelf en de ander. Je kunt rustig en helder nadenken en bent effectief in je handelen. Je staat open om hulp te ontvangen en te bieden. Je hartslag is rustig en je ademt ontspannen en diep.
- Sympatisch: Dit is de staat waarin je je onveilig voelt. Je wordt gefrustreerd, boos, wilt gaan vechten of vluchten. Je hart gaat sneller kloppen en je ademhaling gaat gejaagder.
- Dorsaal vagaal: De is de staat waarin je het op geeft. Vechten lukt niet meer. Er is sprake van uitputting. Je geeft het op. Je hartslag wordt trager, je ademt oppervlakkig en zoekt naar herstel van je krachten.
Neuroceptie
De tweede pijler is neuroceptie. Dit is iets anders dan perceptie, wat het waarnemen door middel van je zintuigen is. Neuroceptie is het onbewust scannen van de omgeving voordat het brein daar aan te pas komt. Het is er op gericht je veilig te houden. Dat is natuurlijk geweldig, maar…….
Er kunnen ook misverstanden ontstaan doordat je neuroceptie onveiligheid waarneemt en je sympathische systeem activeert, terwijl er geen sprake is van onveiligheid. Ook het omgekeerde kan gebeuren; dat een onveilige situatie niet als zodanig wordt herkend en het lichaam niet voorbereid op een passende reactie op wat er gebeurt. Deze ontregeling van het systeem komt doordat de ervaringen in je leven jou hebben gevormd en ook hun sporen hebben nagelaten in het zenuwstelsel.
Neuroceptie scant niet alleen of er sprak is van onveiligheid, maar ondersteunt je ook in het sociale contact. Via een heel ingenieus zenuwstelsel stelt het je in staat om heel subtiele nuances waar te nemen in gezichtsuitdrukkingen, stemgeluid en de bewegingen die iemand maakt. Onbewust zoek je in het gezicht van de ander naar veiligheid en genegenheid. Vervolgens past jouw autonome systeem jouw gezicht en stem daar weer op aan.
Co-regulatie
Zenuwstelsels reageren op elkaar. Als er iemand in jouw persoonlijke ruimte komt die sympathisch erg geactiveerd is, omdat hij bijvoorbeeld erg kwaad op iemand is dan kan het is het zeer waarschijnlijk dat jij zo maar meegesleept wordt in die kwaadheid. Het ene zenuwstelsel steekt het andere aan. Lukt het jou op dat moment om in je ventrale staat te blijven dan kun je daarmee die ander helpen om ook weer naar ventraal te gaan en zijn kwaadheid los te laten. Dat is co-regulatie.
De Polyvagaal Theorie en Autisme.
Met de Polyvagaal Theorie en hoe deze door Deb Dana (auteur, onderzoeker en psychotherapeut gespecialiseerd in complex trauma) geschikt is gemaakt voor begeleiding en therapie hebben we een prachtig gereedschap kunnen toevoegen aan onze begeleidingspraktijk.
Wat kunnen mensen met autisme aan de Polyvagaal theorie hebben?
Met behulp van de Polyvagaal Theorie krijg je
- inzicht in jouw autonome reacties op andere mensen en alles wat je in het leven tegen komt,
- hierdoor krijg je grip op overprikkeling,
- je leert je energie beter te verdelen,
- je gaat je grenzen beter herkennen,
- je leert jezelf beter te reguleren,
- je krijgt een beter inzicht in hoe sociale relaties werken,
- je wordt beter in het sociale contact,
- je leert je lichaam beter te voelen en je emoties beter te duiden,
- je wordt stabieler.
Hoe werken wij met de Polyvagaal Theorie?
Allereerst krijg je van ons een goede uitleg van de theorie, waarbij we zoveel mogelijk proberen aan te sluiten bij jouw persoonlijke situatie.
Daarna helpen we jou mee om je persoonlijke profiel in kaart te brengen inclusief je triggers en glimmers en ga je hiermee oefenen in het dagelijks leven.
Aan de hand van wat jij ontdekt over jezelf gaan we samen zoeken naar manieren om jou te helpen meer ontspanning en verbinding te ervaren in het leven.